تفاوت پایان نامه ارشد و رساله دکتری چیست؟
اردیبهشت ۲۰, ۱۴۰۲ ۱۴۰۲-۰۴-۱۸ ۱۴:۱۳تفاوت پایان نامه ارشد و رساله دکتری چیست؟
در مسیر پیشرفت تحصیلی و رسیدن به مراحل بالاتر دانشگاهی و علمی، ارائه مقالات، پایان نامه ارشد و رساله دکتری از جمله موارد مهمی است که به دانشجو کمک شایسته‌ای می‌کند. البته بین پایان نامه ارشد و دکتری تفاوت‌هایی وجود دارد. خیلی‌ها تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری را نمی‌دانند و فکر می‌کنند هر دو فقط یک مقاله علمی پژوهشی هستند. در صورتی که اگر بخواهیم به درستی مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری را انجام دهیم، متوجه می‌شویم که تفاوت‌های زیادی بین این دو وجود دارد که جدی گرفته نمی‌شوند.
نحوه نوشتن پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری نیاز به مطالعه و برنامه‌ریزی دقیق دارد. از آنجایی‌که رساله دکتری بسیار وسیع است و زمان زیادی برای تهیه آن لازم است، دانشجو وقت زیادی را به جمع‌آوری مطالب و بررسی موضوعات می‌پردازد.
در این مطلب از آرکا ساینس تفاوت پایان نامه ارشد و رساله دکتری را با ذکر نکاتی طلایی بررسی خواهیم کرد تا بتوانید از آن در نگارش هر کدام از آن‌ها استفاده کنید. پس اگر در شرف پایان نامه ارشد یا رساله دکتری هستید، خواندن کامل این مطلب برای شما واجب است.
پایان نامه ارشد
قبل از این که مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری را شروع کنیم، بهتر است تعریف کاملی از هر دوی آن‌ها ارائه دهیم تا شما بتوانید درک درستی از مفهوم هر کدام پیدا کنید. پایان نامه ارشد در واقع یک کار پژوهشی است که توسط دانشجو انجام می‌شود. دانشجویان عموماً برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد باید پایان نامه ارائه بدهند. هدف از ارائه پایان نامه آشنایی بیشتر با کارهای پژوهشی و استفاده درست از آن در مراحل تحصیلی بعدی است. هدف دیگر پایان نامه پاسخ به سوال یا موضوع جدیدی است که باید به وسیله تحقیق و تحلیل به آن پاسخ درست و قانع‌کننده‌ای داده شود.
رساله دکتری
رساله دکتری که به آن تز نیز می‌گویند، در حقیقت همان پایان نامه پژوهشی است که دانشجو برای پایان دوره دکتری باید ارائه بدهد.
رساله باید دارای موضوعی جدید و هدفمند در رابطه با رشته تحصیلی دنشجو باشد. رساله دکتری قواعد سخت‌گیرانه‌تری نسبت به پایان نامه ارشد دارد و این قواعد باید به درستی رعایت شوند تا شخص بتواند از آن دفاع کند و سربلند از این آزمون بیرون بیاید تا بتواند دوره تحصیلیش را تمام کرده و مدرکش را دریافت کند. در جلسه دفاع نیز سوالات تخصصی از شخص پرسیده می‌شود که او موظف به جواب دادن است و قسمت عمده‌ای از نمره، پاسخ آن سوالات مشخص خواهد شد.
در واقع در رساله دکتری، اندیشه‌های خود پژوهشگر بیشتر نمایان است، ولی در پایان‌نامه ارشد این‌چنین نیست. دانشجوی دکتری باید اندیشه‌ها و تفسیرهای خود را کامل بیان کند تا بتواند ایده یا نظریه‌ای جدید ارائه دهد و یا نظریه‌های قبل از آن را تایید یا رد کند.
به‌طورکلی می‌توان بیان کرد پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری نوشته‌ای است که دانشجوها در رشته تحصیلی خود، موضوعی را انتخاب می‌کنند و با مطالعاتی که انجام می‌گیرد، مطالب جدیدی را ارائه می‌دهند. هر دانشجو در مقطع ارشد و دکتری برای خاتمه کار خود و دریافت مدرک تحصیلی باید یک اثر پژوهشی را تهیه کند. درواقع این اثر چکیده‌ای از فعالیت‌های آموزشی، یافته‌ها و دانسته‌های دانشجو است.
اگر به دنبال یافتن پوزیشن دکتری در دانشگاه‌های معتبر دنیا هستید، پیشنهاد می‌کنیم، حتما مقاله «13 سایت برای پوزیشن دکتری» را مطالعه کنید.
تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری
طبیعی است که مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری برای افرادی عجیب باشد. چون هر دوی این‌ها پژوهشی برای پایان دوره تحصیلی هستند. در صورتی که تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری کم هم نیست. در جزییات زیادی این دو با هم تفاوت دارند.
موضوع مقاله
موضوع رساله خود یک تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری است. پژوهش پایان نامه در راستای حل یک مسئله یا پاسخ به یک سوال مطرح می‌شود. در صورتی که موضوع رساله نباید همانند موضوع پایان نامه پاسخ به یک سوال یا مسئله باشد. بلکه رساله برای کاوش در ایده‌ها و نظریه‌ها انجام می‌شود و برای انجام آن باید نظریه‌ای را بیان کرده و بعد با دلیل و استدلال علمی و منطقی آن را تایید یا رد کند و یا به طور کلی یک ایده و نظریه جدید را ارائه دلایل کافی ارائه دهد.
طول مقاله
یک تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری طول مطلبی است که ارائه می‌شود. رساله دکتری خیلی جامع‌تر و طولانی‌تر از پایان نامه ارشد است. در واقع وقتی برای رساله دکتری قرار است نظریه‌ای بررسی شود، باید پیشینه کامل‌تری از آن ارائه کرد و دلایل جامعی برای آن تایید یا رد کردن آن ارائه داد و همین مسئله منجر به این تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری می‌شود که طول رساله 3 یا 4 برابر یک پایان نامه بشود.
هدف پژوهش
هدف تحقیق و پژوهش را هم می‌توان به عنوان تفاوت پایان نامه ارشد و رساله دکتری نام برد. در نظر داشته باشید که هدف ارائه پایان نامه ارشد این است که نشان دهد شخص توانایی پژوهش و اطلاعات کافی در رابطه با رشته‌ای که در آن تحصیل کرده را دارد. در صورتی که هدف از رساله دکتری دیگر در رابطه با ثابت کردن دانشجو در آن رشته نیست و بیشتر به این دلیل است که توانایی پژوهش مستقل دانشجو سنجیده شود.
مقاله پیشنهادی: نکات مهم در جلسه دفاع پایان نامه
تفاوت پروپوزال ارشد و رساله دکتری
خب این بار نوبت به تفاوت پروپوزال ارشد و رساله دکتری رسیده است. خب طبیعی است که وقتی کلیت پژوهش‌ها متفاوت است، در پروپوزال هم تفاوت‌هایی را شاهد باشیم. در پروپوزال دکتری باید به طور کامل شرح داده شود که قرار است چه مسائلی در این پژوهش بررسی و عنوان شوند. در صورتی که در پروپوزال ارشد خیلی نیاز به جزئیات کار نیست و فقط به نکات ضروری در آن اشاره خواهد شد.
اگر به دنبال یادگیری مهارت‌های نوشتاری برای پروپوزال‌های خود هستید، باید همین حالا وارد دوره نحوه نگارش پروپوزال بشوید.
دامنه موضوع و نظریه
در کل اگر تا این‌جای مقاله اگر با ما همراه بوده باشید، دیگر حالا می‌دانید که مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری بیشتر بر روی جامع‌تر بودن رساله دکتری تمرکز دارد. در رساله دکتری به نظریه‌ها و فرضیات به صورت جزیی‌تری بررسی می‌شوند و در کل به جوانب بیشتری از موضوع پرداخته می‌شود. در صورتی که در پایان نامه ارشد نظرات و راه‌حل‌ها کمی کلی‌تر بیان خواهند شد.
ارائه روش تحقیق
در پایان نامه کارشناسی ارشد ارائه روش تحقیق و داشتن رفرنس برای هر صحبتی ضروری است. دانشجو در پایان نامه ارشد اولین کار پژوهشی‌اش را انجام می‌دهد و باید تمامی حرف‌هایش را از اصول روش تحقیق نیز به اثبات برساند.
در صورتی که دانشجو در هنگام ارائه رساله دکتری دیگر یک یا چند پژوهش انجام داده است و با چارچوب کارهای پژوهشی و روش تحقیق آشناست. در کل اشاره هم کردیم که در رساله دکتری بیشتر باید تمرکز بر روی ارائه نظریات جدید باشد. به همین دلیل در رساله دکتری بیشتر از دانشجو انتظار می‌رود که بتواند مسائل را تفسیر کرده و نظریات و اندیشه‌هایش را ارائه دهد و برای مسائل مورد بحث تحلیل جدیدی را ارائه دهد.
زمان نگارش
نگارش رساله دکتری فرصتی است تا دانشجو بتواند اطلاعات بیشتر در مورد ایده‌ها و نظریاتی که ارائه می‌دهد به دست بیاورد. با توجه به این نکته و این که رساله دکتری باید مطالب جامع‌تری ارائه بدهد، بهتر است که دانشجو زمان بیشتری نیز در اختیار داشته باشد. به همین دلیل بر خلاف دوره کارشناسی که پایان نامه در ترم آخر ارائه می‌شود، پژوهش رساله دکتری در طول دوره تحصیلی آغاز می‌شود و دانشجو زمان بیشتری برای جمع‌آوری و ارائه آن در اختیار خواهد داشت.
دلیل مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری
مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری حتی با این که ساختار آن‌ها شبیه به هم است، اما باز هم مسئله مهمی در راستای شناخت آن‌ها محسوب می‌شود. دانستن تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری می‌تواند دانشجویان را در شناخت بهتری هر دوی این‌ها راهنمایی کند. همچنین اگر دانشجو به خوبی با ماهیت پایان نامه ارشد و رساله دکتری آشنا باشد، در هنگام ارائه آن‌ها نیز می‌تواند مطالب را با تسلط بیشتری بنویسد و پژوهشی کامل‌تری ارائه بدهد. یک دانشجو و پژوهشگر باید قبل از شروع پژوهشش بداند که مطلبی که روی آن تحقیق می‌کند به درستی انتخاب کرده است یا خیر.
سخن پایانی
در پایان می‌توان گفت که تفاوت‌های مهم و زیادی بین پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری وجود دارد. در کل باید بدانید که هدف این پژوهش‌ها با هم متفاوت است و به همین دلیل هر یک نیازمندی‌های خاص خود را دارند. اگر شما دانشجوی ارشد هستید، باید پایان‌نامه‌ی خود را به عنوان یک پروژه کوچک تصور کنید که به بررسی یک موضوع خاص می‌پردازد. از طرف دیگر، رساله دکتری بیشتر شبیه به یک پروژه بزرگ است که به بررسی یک نظریه پیچیده و جدید می‌پردازد. در صورتی که پایان‌نامه ارشد بیشتر بر پایه‌ی منابع موجود تهیه می‌شود، رساله دکتری بیشتر بر اساس پژوهش و انجام آزمایش‌های جدید و نوآورانه استوار است.
اگرچه هر دوی این‌ها پژوهش‌ها بسیار مهم و نیازمند تلاش و تحقیقات زیادی هستند، اما در کل، انجام یک رساله دکتری نیازمند زمان، تمرکز و تعهد بیشتری است. البته که هر دوی این پروژه‌ها، راه شما را به دنیای دانش پیشرفته‌تر و دانشگاهی باز می‌کنند و به شما می‌آموزند که چگونه بتوانید یک پژوهشگر شوید.
در این مطلب از آرکا ساینس مقایسه پایان نامه ارشد و دکتری را انجا دادیم و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کردیم. به هر حال اگر در حال تحصیل در هر کدام از این مقاطع باشید، نیاز است که تفاوت پایان نامه ارشد و دکتری را به خوبی بدانید تا بتوانید دوره تحصیلی خود را به خوبی به اتمام برسانید.
