وقتی بی اخلاقی ها سر به فلک می کشند!

حزب نازی آلمان (Nazi) پیش از آغاز جنگ جهانی دوم به پیشرفت های قابل توجهی در زمینه علوم پزشکی دست پیدا کرده بود. اما همه ی این پیشرفت ها مدیون آزمایشات غیراخلاقی و غیرانسانی بود که پزشکان و پژوهشگران نازی بر روی زندانیان یهودی انجام می دادند. اکثر این کارآزمایی های بالینی غیراخلاقی به مرگ زندانیان منجر می شد که با ایده ی “پاکسازی نسلی” و همچنین خالص سازی نژاد آریایی توجیه می شد.

حالا نوبت محاکمه فرا رسیده است!

بعد از پایان جنگ جهانی دوم و شکست آلمان ها، دادگاهی با مشارکت ایالات متحده آمریکا، انگلستان و شوروی در نورمبرگ آلمان بر پا شد. وظیفه این دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی نازی ها بود ودر تاریخ 20 نوامبر 1945 آغاز به فعالیت کرد. در یکی از این دادگاه ها که به “محاکمه دکترها” معروف شده، تمامی پزشکان و پژوهشگران نازی که اقدام به مطالعات غیرانسانی و غیراخلاقی (از جمله عقیم سازی گسترده) بر روی زندانیان یهودی نموده بودند، محاکمه شدند.

در آپریل سال 1947 دکتر لئوالکساندر (Leo Alexander)، یکی از پزشکان حاضر در روند محاکمه پزشکان نازی، نامه ای را به شورای جرایم جنگی آمریکا نوشت که در آن به شش مورد از ملزوماتی که باید در مطالعات بالینی پزشکی به آن ها توجه نمود، اشاره شده بود. نسخه ای ابتدایی از کد نورنبرگ در 9 آگوست 1947 پیش نویس شد که بر لزوم اخذ رضایت از بیماران پیش از انجام مطالعات پژوهشی تاکید می کرد. هنوز کسی دقیقا نمی داند نسخه نهایی این کد که شامل 10 مورد می باشد، توسط چه شخص یا اشخاصی نوشته شده است. ولی بررسی ها نشان می دهد که این کد حاصل همفکری و تکامل پیشنهادات ابتدایی دکتر الکساندر با نظریات دکتر اندرو ایوی (Andrew Ivy) و قاضی هارولد سبرینگ (Harold Sebring) می باشد.

موارد ده گانه کد نورنبرگ:

1- رضایت داوطلبانه سوژه انسانی کاملاً ضروری است. این بدان معناست که شخص مورد پژوهش باید دارای ظرفیت قانونی برای رضایت دادن باشد. باید موقعیتی داشته باشند که بتوانند بدون دخالت هیچ عنصر زور، تقلب، فریب، اجبار، تجاوز، یا سایر اشکال پنهانی از محدودیت یا اجبار، از قدرت انتخاب آزاد استفاده کنند. و باید دانش و درک کافی از عناصر موضوع درگیر داشته باشد تا بتواند تصمیمی روشنگرانه بگیرد. این عنصر اخیر مستلزم آن است که قبل از پذیرش یک تصمیم مثبت توسط شخص آزمایش، ماهیت، مدت و هدف آزمایش برای او مشخص شود.  تمام ناراحتی ها و خطرات قابل انتظار و اثراتی که ممکن است از شرکت او در آزمایش به سلامت او وارد شود را بداند. وظیفه و مسئولیت تعیین کیفیت رضایت بر عهده فردی است که آزمایش را آغاز و هدایت می کند. این یک وظیفه و مسئولیت شخصی است که نمی توان بدون مجازات به دیگری واگذار کرد.

2- آزمایش انسانی باید به گونه ای باشد که نتایج مثمر ثمری برای صلاح جامعه به همراه داشته باشد، غیرقابل فهم با روش ها یا وسایل مطالعه دیگر بوده، و ماهیت غیر تصادفی و غیر ضروری نداشته باشد.

3- آزمايش بايد براساس نتايج آزمايشات حيوانی و آگاهي از تاريخ طبيعي بيماري يا ساير مشكلات احتمالی مربوط به مطالعه، طراحی شده باشد و نتايج مورد انتظار بتواند انجام آزمايش را توجيه كند.

4- آزمایش باید به گونه ای انجام شود که از همه رنج ها و آسیب های جسمی و روحی غیر ضروری جلوگیری شود.

5- زمانی که شواهد پیش بینی کننده ای وجود داشته باشد که مرگ یا آسیب ناتوان کننده ای رخ خواهد داد، هیچ آزمایشی نباید انجام شود. به جز، شاید، در آزمایشاتی که خود پزشکان آزمایش کننده نیز به عنوان نمونه آزمایش خدمت می کنند.

6- میزان ریسک تحمیلی آزمایش نباید بیش تراز میزان اهمیتی باشد که حل آن مشکل یا مسئله برای جامعه انسانی دارد.

7- باید آماده سازی مناسب و امکانات کافی برای محافظت از نمونه های آزمایشی در برابر احتمالات ضعیف آسیب، ناتوانی یا مرگ فراهم شود.

8- این آزمایش فقط باید توسط افراد واجد شرایط با بالاترین درجات مهارت علمی و مراقبت بالا انجام شود. 

9- در طول آزمایش، آزمودنی انسانی باید آزاد باشد که اگر به وضعیت جسمی یا روانی رسیده باشد که ادامه آزمایش به نظر اوغیرممکن می‌رسد، آزمایش را به پایان برساند.

10- درحین انجام آزمایش، پژوهشگر ارشد باید این آمادگی را داشته باشد در هر مرحله ای که نشانه هایی از احتمال بروز ناتوانی، مرگ یا آسیب به آزمودنی وجود دارد، آزمایش را خاتمه دهد.

دریافت فایل اصلی کد نورنبرگ

شما عزیزان می توانید برای آشنایی بیشتربا قوانین اخلاقی در پژوهش های علوم پزشکی، ویدئوی اخلاق در پژوهش را با تدریس آقای دکتر احسان شمسی گوشکی دبیر سابق کمیته اخلاق در پژوهش های زیستی و پزشکی وزارت بهداشت، مشاهده نمایید.